Karp serwowany na świątecznej zastawie od Babci, na tym samym stole, który w dzieciństwie służył Ci jako kryjówka i kolędowanie według śpiewnika o pożółkłych już kartkach. Wszystko to ma swój niepowtarzalny urok i sprawia, że tych kilka ostatnich dni grudnia smakuje zupełnie inaczej niż pozostała część roku.
Jeśli jednak to Boże Narodzenie chcesz spędzić trochę inaczej, i kolęd posłuchać w nieco mniej szeleszczącym niż Polski języku, przyjedź na Święta na Kaszuby. Tutaj w spokoju i z morskim powietrzem w płucach, odpoczniesz i poznasz ten ciekawy region Polski ustrojony w świąteczne zwyczaje i symbole.
W tym artykule dowiesz się:
czym są Gòdë na Kaszëbach i skąd wzięła się ta nazwa,
jakie są najważniejsze tradycje i zwyczaje świąteczne na Kaszubach,
co wyróżnia wigilię na Kaszubach
jakie tradycyjne potrawy wigilijne królują na kaszubskim stole,
jak wyglądają współczesne święta Bożego Narodzenia na Kaszubach nad polskim morzem
Co to jest Gòdë na Kaszëbach i gdzie się je świętuje?
Słowo Gòdë w kaszubszczyźnie oznacza czas świąteczny, czyli okres od Wigilii Bożego Narodzenia aż po Święto Trzech Króli. Gòdë to więcej niż tylko same święta, to czas kiedy życie w kaszubskich wioskach i małych miejscowościach zwalnia, żeby dać ludziom czas na spotkania, wspólne kolędowanie i gawędzenie przy zastawionych świątecznie stołach.
Gòdë na Kaszëbach mają głębokie korzenie w kulturze ludowej. Przenikają się tu tradycje katolickie, dawne wierzenia ludowe oraz silne przywiązanie Kaszubów do ziemi, morza i natury.
Gòdë świętuje się powszechnie na Kaszubach, od nadmorskich miejscowości takich jak Jastrzębia Góra, Puck, Władysławowo czy Hel, po wsie schowane w lasach i wśród jezior Szwajcarii Kaszubskiej.
Tradycje kaszubskie na święta – zwyczaje od Wigilii po Trzech Króli
Na Kaszubach okres świąteczny to czas pełen głęboko zakorzenionych zwyczajów, które przetrwały pokolenia.
Wigilia na Kaszubach – tradycje, magia i odrobina tajemnicy
Wigilia na Kaszubach nie może zacząć się przed pojawieniem się pierwszej gwiazdki. Gdy się ukaże, domownicy dzielą się opłatkiem i zasiadają do postnego stołu. Co ważne, dzielenie się opłatkiem w wielu wiejskich domach obejmuje też czworo kopytnych członków gospodarstwa, takich jak konie czy krowy. Jakie tradycje spotkamy jeszcze podczas Wigilii na Kaszubach?
- Z dawnych wierzeń wynika przekonanie, że wigilijny wieczór ma moc wróżebną. Dlatego na Kaszubach pod obrus wkładano sianko na pamiątkę stajenki, ale też na szczęście.
- Obserwowano też uważnie płomienie świec dlatego, że spokojny płomień oznaczał pomyślny rok.
- W tradycyjnych Kaszubskich domach podczas kolacji wigilijnej pilnowano, żeby nikt nie wstawał od stołu bez ważnego powodu, bo to mogłoby sprawić, że “szczęście z domu wyszło”.
- Na kaszubskiej wsi Wigilia to także czas, kiedy szczególnie pamięta się o zmarłych. Zostawia się dla nich puste nakrycie, a po kolacji często nie sprząta się od razu stołu „bo dusze mogą przyjść się poczęstować”.
Między Bożym Narodzeniem a Nowym Rokiem – kolędnicy, gwiazda i diabeł
Po Wigilii zaczyna się prawdziwy czas Gòdów na Kaszubach to znaczy, okres kolędowania.
Dawniej po wsiach chodzili kolędnicy z gwiazdą, przebierańcy mający uchodzić za śmierć, diabła, Turonia, kozę czy niedźwiedzia oraz dzieci śpiewające kolędy po kaszubsku i po polsku.
Kolędnicy przynosili gospodarzom dobry humor, życzenia pomyślności i urodzaju, a w zamian dostawali ciasta, owoce i czasem drobne datki.
Sylwester na Kaszubach – wróżby i noworoczne życzenia
Dawniej na Kaszubach noworoczne wróżby były nieodzowną częścią sylwestrowej zabawy. Wierzono między innymi, że pierwsza osoba, która w Nowy Rok przekroczy próg domu, może przynieść szczęście lub pecha oraz w to, że sposób, w jaki spędzisz pierwsze godziny nowego roku, przełoży się na Twoje powodzenie w kolejnych miesiącach.
Chociaż sylwestrowe wróżby nie są już tak popularne jak kiedyś, to do dziś wielu Kaszubów pielęgnuje inny zwyczaj. Noworoczne odwiedziny z życzeniami zdrowia, udanych połowów czy dobrej pracy to wciąż żywy element świętowania, zwłaszcza wśród starszych Kaszubów.
Trzech Króli – dom pod opieką
Okres Gòdów kończy się Świętem Trzech Króli. W kaszubskich domach święci się kadzidło i kredę, a na drzwiach pojawia się dobrze znany napis z literami K+M+B i rokiem.
Coraz popularniejsze są też Orszaki Trzech Króli. Te barwne i radosne pochody przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. Jeśli spędzasz Boże Narodzenie na Kaszubach i zostajesz dłużej, to świetna okazja, by zakończyć świąteczny pobyt w naprawdę wyjątkowy, królewski sposób.
Tradycyjne potrawy – jak smakują wigilijne pierogi nad morzem?
Nie ma Gòdów bez stołu uginającego się od jedzenia inspirowanego tym, co daje morze, las i pola.
- Kaszubska Wigilia zwykle zaczyna się od zupy z suszonych grzybów lub barszczu, często z domowymi kluskami.
- Następnie, na stole lądują różne formy śledzia w oleju, w occie, z cebulką, czasem z dodatkiem żurawiny.
- Kolejno witamy inne ryby, smażone, pieczone i w galarecie.
- Na wigilijnym, kaszubskich stole nie zabraknie również kapusty z grochem lub grzybami oraz kompotu z suszu, gęstego, aromatycznego i pachnącego wędzonymi śliwkami.
Kompot z suszu jest faworytem wielu, ale pierogi są bezkompromisowym zwycięzcą wigilijnych stołów, nie tylko na Kaszubach.
Na Kaszubach najczęściej spotkasz pierogi z kapustą i grzybami, z kaszą gryczaną, ale też z rybnymi farszami.
Współczesne Gòdë na Kaszubach
Czy dzisiejsze święta Bożego Narodzenia na Kaszubach wyglądają tak samo, jak kilkadziesiąt lat temu? Oczywiście, że nie.
Coraz więcej osób wybiera święta poza domem, w apartamentach, pensjonatach i hotelach. Kaszubskie kolędy mieszają się na playlistach ze świątecznymi hitami “Last Christmas”, czy “Jingle Bells”. Obok tradycyjnych pierogów z kaszą gryczaną stawiamy wegańskie pierogi z tofu.
Mimo to, w wielu miejscowościach są organizowane jarmarki świąteczne, koncerty kolęd, żywe szopki, orszaki i lokalne wydarzenia, które przyciągają gości z całej Polski, a także z Niemiec i Czech.
Gościnność Kaszubów, przywiązanie do natury oraz rodzinnych spotkań przy stole są nadal żywe, co niezmiennie gwarantuje wyjątkowy klimat Świąt w tym regionie.
Wreszcie bliskość natury, szum morza, tajemnicze lasy i jeziora Kaszubskie tworzą przepiękną, unikalną scenerię do bycia blisko z bliskimi w wyjątkowym czasie Bożego Narodzenia, lub Kaszubskich Gòdë.
Święta nad morzem w Jastrzębiej Górze – dlaczego warto?
Jeśli chcesz doświadczyć wigilii na Kaszubach w tym roku, ale jednocześnie cenisz komfort, prywatność i spokój, Jastrzębia Góra i Apartamenty Pilice będą strzałem w dziesiątkę.
To idealne miejsce dla rodzin z dziećmi, które chcą połączyć świąteczną atmosferę z zimowymi spacerami po plaży, par szukających spokojnych, klimatycznych świąt nad morzem, oraz zapracowanych, które chcą wreszcie odpocząć od gotowania, sprzątania i świątecznej presji.
Rezerwując Święta Bożego Narodzenia nad morzem w Apartamentach Pilice, zamiast lepić pierogów, możesz zamówić świąteczny catering z Restauracji Papaj.
→ Zamiast prać i prasować świąteczne obrusy, możesz wybrać się na spacer klifem w Jastrzębiej Górze.
→ Zamiast zrywać się o świcie, żeby przygotować świąteczne śniadanie dla Gości i domowników, możesz wypić poranną kawę z widokiem na zimowe niebo nad morzem, a potem zjeść spokojne śniadanie przy dużym stole, lub na wygodnej sofie.
→ Zamiast zmywać naczynia po świątecznej kolacji, możesz otulić się kocem i posnuć plany na nowy rok z bliskimi w przytulnym apartamencie.
Jeśli marzysz o świętach, podczas których naprawdę odpoczniesz, sprawdź dostępne terminy i zarezerwuj swój pobyt w Jastrzębiej Górze.
Pozwól, by te Gòdë były inne niż wszystkie i daj nam się ugościć nad morzem, jak na Kaszubów przystało.
